Tarihi kent merkezi tanımlamasına herhalde Eminönü kadar uyan bir bölge yoktur. Anıt yapılarıyla, arkeolojik alanlarıyla ve kent kimliğiyle “tarihi kent merkezi” kabul ettiğimiz Eminönü’nde yaklaşık bir yıldır belediye başkanlığı yapıyorum. 45 yıldır yaşadığım bu şehrin çok büyük değişimlerine şahit olmasam da, bugün en fazla şikayet ettiğimiz bozulma ve yok olma aynı zamanda kimliğini yitirme değişimini yaşadım ve gördüm. Çocukluğumun geçtiği Küçükpazar ve Süleymaniye ile yine üniversite yıllarımın geçtiği Beyazıt’a baktığım zaman tarihi bir kent merkezi için şaşırtıcı büyüklükte değişimler yaşandığını görüyorum. Bu değişimin takdir edersiniz ki, çok olumlu ve güzel olduğunu söyleyemeyeceğim. Çünkü bu şehir tarihi nitelendirmesini üç bin yıllık bir geçmişten alıyor ve biz 50 yılda dahi bu şehrin dokusunu çok büyük değişikliklerle tanınamaz hale getirebiliyoruz. Geçmişe dönük pişmanlık ve iç geçirmeyi çok fazla uzatmadan Eminönü’nü bugün nasıl algıladığımızı ve nasıl bir koruma ve yaşatma projesi ön gördüğümüzü anlatmak istiyorum.

Belediyeler olarak şehri nasıl yöneteceğimize dair kurallar belirlenmiş ve biz bu kurallara uymak ve uygulamakla yükümlüyüz ama aynı zamanda kentin yöneticileri olarak yeni kurallar ve uygulamalar geliştirmek gibi de bizi seçenlere sorumluluğumuz var. Bu sorumluluğu aynı zamanda yaşadığımız ve kendimizi ait hissettiğimiz şehrimize karşı da duymalıyız.

Eminönü Belediyesi olarak kent merkezinde bir yenilenme projesi üzerine yoğun bir çalışmamız var. Bu proje Süleymaniye. Büyükşehir Belediyesi ile birlikte yürüttüğümüz bu projenin temel yaklaşımı tek bina ölçeğinde bir koruma ve yenilenme değil tüm bölgenin tarihi dokusuna uygun bir şekilde korunması ve yenilenmesi. Çünkü UNESCO tarafından Dünya Mirası listesine alınan ve geçtiğimiz yıllarda da Tehlikede Olan Dünya Mirası uyarısında bulunulan Süleymaniye’yi yeniden yaşanabilir bir bölge olarak İstanbul’a kazandırmak istiyoruz. 24 saat yaşayan bir şehir temel yaklaşımımızdır.

Mirası korumada tek bina ölçeğindeki koruma anlayışının yeterli olmadığını ve ahşap sivil mimari örneklerinin de çevre dokusuyla birlikte korunması gerektiğini artık biliyoruz. Korumacılığın sosyal çevreyle birlikte yaşatılarak ve koruma amaçlı kullanım sağlanarak yapılması gerektiği artık açıktır. İstanbul tarihi yarımadası (Suriçi) gibi alanlar için özel yasalar çıkarılması ve yönetimler oluşturulması da ciddi bir çözüm önerisidir. Sivil toplum kuruluşlarına da korumacılıkta çok önemli görevler düştüğüne inanıyorum.

Tarihi Dokuların “Terkedilmediği” Bir Planlama:

Tarihi kent merkezlerinin “terk edilmesini” ve bu alanların “çöküşe, yıpranmaya bırakılmasını” hızlandıran; kentin bu alanlarındaki çekiciliği azaltan ve yeni kentsel yaşam alanlarının yine bu alanların dışındaki kent çeperlerinde gelişmesini özendiren; böylece tarihi doku çağdaş yaşamdan kopartılırken, hemen tüm imar ve kentsel hizmet hedeflerinin yeni gelişme alanlarına yönlendirildiği; aynı süreçte eski kent dokusuna toplumsal ilgiyi de azaltarak, bu alanların konut ve iskan bölgesi olarak yaşatılması yerine sadece turizm vb. amaçlı beklentilere tutsak kılındığı, “kent dışına yayılma ve tarihten kaçma” eğilimlerinin artık gözden geçirilmesi gerekmektedir.

Geleneksel Çarşıları Yaşatan Bir Planlama:

Planlamada ve kentsel gelişme politikalarının planlamaya da yön verecek özde belirlenmesinde, yukarda sorgulanan süreç dikkate alınarak tarihi dokuların yaşatılmasını sağlayıcı önlemler alınırken, özellikle “tarihi çarşılar, arastalar, geleneksel ticaret merkezleri ve pazar yerlerinin” de özgün kentsel değerler olarak varlıklarının ve etkinliklerinin sürdürülebilmesi için; bu tür alanlara rakip oluşturacak ve aynı alanların çekiciliğini, önemini, müşteri potansiyelini azaltacak “süper market- mega alışveriş merkezleri” vb. gibi işlevlerin, aynı tarihsel merkezleri etkilemeyecek bölgelerde ve olabildiğince kent merkezleri dışında konumlanmalarına özen gösterilmelidir. Kapalıçarşı’yla ilgili geçtiğimiz aylarda düzenlediğimiz bilimsel bir konferansta da gündeme getirdiğimiz gibi çarşının geleneksel değerlerini korumak ve etkin bir yönetim modeli geliştirmek çok önem arzediyor.

Kentsel Karakterin Sürdürüldüğü Gelişme Alanları

Tarihi kentlerimizdeki yeni gelişme alanlarının planlanmasında ise bu bölgelerde yeni yaratılan yerleşme dokuları ile eski kent merkezindeki doku ve karakter arasında “uyumun” sağlanmasına özen gösterilmelidir.